Intellectueel

25 februari 2025

In alle herdenkingsstukken rond de dood van Frits Bolkestein konden we lezen dat hij wel een intellectueel was, maar zelf niet zo genoemd wilde worden. Wat mij betreft is dat het kenmerk van de echte intellectueel. Nou ben je in de Nederlandse politiek al gauw een intellectueel als je een boek gelézen hebt, ook al heet dat in veruit de meeste gevallen ‘Alleen op de Wereld’ – Frits Bolkestein had niet alleen een boek gelezen, nee: hij had er zelf ook een paar geschréven en dan ben je dus echt een hele grote in het Land van Lilliput. Al kun je je afvragen wat er nou zo intellectueel was aan het sluiten van een handelsverdrag met Saddam Hoessein, de dictator van Irak die hij als staatssecretaris van buitenlandse handel in 1983 bij een bezoek aan Bagdad vriendelijk de hand schudde. In die functie gaf hij ook, ondanks een dringend negatief advies van zijn collega’s op buitenlandse zaken, toestemming voor de export van chemicaliën naar Irak waarvan hij als intellectueel zijnde vermoed zo niet geweten moet hebben dat die als dodelijke gifgassen zouden worden ingezet in de oorlog tegen Iran en de gruwelijke aanvallen op hun eigen Koerden. Hij zal daarmee niet de eerste, en zeker ook niet de laatste, (ex-)medewerker van Shell zijn (geweest) die het schrijnende gebrek aan gevoel voor normen en waarden van deze gewetenloos opererende multinational in praktijk bracht c.q. brengt. Trouwens, over normen en waarden gesproken: Geert Wilders zegt veel geleerd te hebben van de man die hem het politieke handwerk bijbracht. Dat is dan niet te rijmen met een recente uitspraak van hem als deze: 'Wij gaan nooit akkoord met het sturen van Nederlandse militairen naar Oekraïne, terwijl tienduizenden Oekraïense mannen die in Nederland wonen en gewoon daar in dienst kunnen gaan, hier dadelijk in Scheveningen aan een pina colada liggen te zippen. No way!’ Dat soort barbaarse straattaal zou zijn wijsgerige leermeester dus nooit gebezigd hebben. Zoiets ordinairs als een banale pina colada, mijn hemel, in Scheveningen of all places waar die verrekte meeuwen de enige kak produceren. No way! Nee, bij zijn soort mensen ging de voorkeur toch meer uit naar het filosofisch savoureren van een exquise Chardonnay des Montarels à 8 euro 50 per glas vol tropisch fruit met een vleug van vanille en boter, exclusief geserveerd uit de koeler bij Brasserie van Dam aan de Cornelis Schuytstraat nabij het Concertgebouw.

Frits Bolkestein kende zijn klassiekers, hij was er zelf ook één. Hij praatte zo verdómde bekakt dat hij eigenlijk de ideale minister voor landbouw zou zijn geweest, maar niemand die zo vilein en met zoveel dégoût het woord ‘pleefiguur’ kon uitspreken toen hij in 2002 zijn schrikbeeld van Pim Fortuyn als minister-president voor zich zag. Bescheidenheid was niet zijn core business. ‘Ik heb mijn uitvaart al geregeld’, zei hij in maart 2018 tegen De Volkskrant. Hij was toen 85. ‘De crematie voltrekt zich in zeer kleine kring. Zes weken daarna is er een herdenkingsbijeenkomst. Ik verzoek twaalf sprekers elk vijf minuten iets over mij te zeggen. Dan zal het slotakkoord van het Weihnachtsoratorium van Bach klinken’. Twáálf sprekers? Zoveel had zelfs André Hazes er niet eens, om maar eens een populaire volksheld te noemen. Maar ja, die zong ‘Kan jij echt niet begrijpen wat ik voel? Nu zit je bij de kerstboom met een ander’ en dat is met alle respect toch andere koek dan ‘Lasset das Zagen, verbannet die Klage, stimmet voll Jauchzen und Fröhlichkeit an!’ Verschil moet er zijn, nietwaar, ook na de dood. Dat bleek overigens ook bij het afscheid in de media. Twee dagen na hem overleed die andere Frits, Korthals Altes, twee jaar ouder en ook een prominente VVD’er. Hun partij plaatste twee grote advertenties, onder andere in De Volkskrant van afgelopen zaterdag. Voor de kritische lezers onder u citeer ik hieruit twee passages: ‘Onze gedachten zijn bij de familie Korthals Altes en allen die hem liefhadden. Moge zij troost vinden in de wetenschap dat zijn decennialange publieke dienst van onschatbare waarde is geweest voor ons land’ en ‘Onze gedachten zijn bij de familie Bolkestein en allen die hem liefhadden. Moge zij troost vinden in de wetenschap dat zijn invloed en betekenis diepgeworteld blijven in ons land.’ Dan neem je dus met een gepast eerbetoon afscheid van ‘een monument binnen de partij en een groot staatsman met een erudiete manier van politiek bedrijven’, respectievelijk van ‘een blijvende inspiratiebron en een visionaire liberaal met een groot intellectueel vermogen’ en dan maak je twee keer dezelfde stupide taalfout (‘Moge zij...’). Het zal toch niks te maken hebben met het feit dat op ons onderwijs de afgelopen jaren voor vele miljarden gesnoeid, geschaafd en gesneden is onder het post-monumentale bewind van niet zo erudiete, minder intellectuele VVD-non-visionairs? Mogen die onbenullige prutsers zich oprecht schamen voor zoveel intense domheid (klik hier).