Zorgversnippering
Gemiddeld twee keer per week fiets ik er toch wel langs, op weg naar de bibliotheek, de kaasboer of het hockeyveld: de vier flats aan de Lintveldebrink in Enschede-Zuid. Op het eerste gezicht niets aan de hand: niet bepaald mooi, maar ook niet uitzonderlijk lelijk, gewoon het beeld van een stadsdeel waarvan er in Nederland vele duizenden zijn. En toch is hier iets bijzonders gaande: op deze vier locaties, dicht bij elkaar, zijn samen meer dan vijftien organisaties in de wijkverpleging werkzaam. De vele verschillende medewerkers kennen elkaar allemaal, ze staan samen in de lift – alleen de verdieping waarop ze er uit stappen is anders. Voor de rest doen ze hetzelfde werk, maar dan dus voor vijftien verschillende werkgevers. Het lijkt een bizarre situatie, en dat is het natuurlijk ook, maar toch is het kenmerkend voor de versnippering van de zorg in Nederland, het macabere resultaat van de totaal mislukte marktwerking, met alle nadelige gevolgen van dien: medewerkers maken veel te veel kilometers, ze besteden meer tijd aan bijzaken dan aan hun eigenlijke werk en dragen daardoor onnodig bij aan de schrijnende situatie waarin de nijpende schaarste aan personeel met de dag zorgelijker wordt, met afname van de mankracht in de mantelzorg als extra complicerende factor.
De vijftien organisaties die aan de Lintveldebrink werken, vormen slechts het topje van een lokale ijsberg: heel Enschede telt maar liefst veertig instanties voor wijkverpleging, waarvan veel namen lijken te zijn verzonnen door het vijfjarige nichtje van de directeur. Dat doet natuurlijk niets af aan de ernst van de zaak, en die is dat de politiek nu eindelijk eens moet beslissen of we door willen met dit systeem, dat met alle macht aan de vrije markt hopeloos achter loopt. Keuze is mooi, en niet onbelangrijk, maar veertig aanbieders in één stad is overdreven en gedateerd. En nu ga ik iets zeggen wat veel mensen heel vervelend zullen vinden, maar dit is niet iets van vandaag of gisteren: het Kabinet Den Uyl was daar in 1974 ook al achter. In dat jaar werd door Staatssecretaris Jo Hendriks van de KVP de Structuurnota Gezondheidszorg uitgebracht, waarin hij voorstelde over te gaan op regionale zorgstelsels met de huisarts en gezondheidscentra als zorgverleners in de eerste lijn en specialistische zorg en andere verwijshulp in de tweede lijn, met slechts één ziekenfonds. Verder diende hij in 1976 twee wetsontwerpen in om zorgvoorzieningen regionaal te plannen en de ontwikkeling van de tarieven in de hand te houden, alles om versnippering van de zorg tegen te gaan. Het was en is vergeefse moeite, het is nog nooit gelukt.
En het zal misschien wel toeval geweest zijn, maar tijdens het tikken van dit stukje kreeg ik per mail een uitnodiging van de Patiëntenfederatie Nederland voor het invullen van de vragenlijst over het onderwerp ‘Verduurzaming van zorg’. Er is namelijk een ‘Green Deal’ ondertekend om de zorg duurzamer te maken met minder vervuiling op het gebied van energie, voedsel en grondstoffen. Ongetwijfeld heel lovenswaard en respectabel, maar niet om het een of het ander: ik denk dat de zorg andere problemen heeft die bovendien dringender opgelost moeten worden dan de comfortabele hobby van subsidieslurpende organisaties (over vervuiling gesproken) voor het klimaat en het milieu. Maar wie weet heb ik het mis en liggen de prioriteiten inderdaad ergens anders, want dat D66-stikstofpotje van 24 miljard is er natuurlijk niet voor niets. Het is een heilig huisje in een waanzinnig hoge investering die zich op 22 november in het tastbare rendement van electorale winst moet terugbetalen. Dáár gaat het ze om, de kwaliteit van de zorg zal ze een, eh… zorg zijn. Alsof we met veertig graden koorts zitten te wachten op een ecologisch verantwoord keelstaafje van een circulair gekweekte houtsoort met een politiek correct keurmerk. Of dat we een verpleger weigeren om ons te helpen met het aantrekken van de steunkousen als hij géén gerecyclede handschoenen draagt en ons uit een wegwerppakje limonade met een plastic rietje laat drinken. En dat we alleen een schoon verbandje accepteren als het uit een kartonnen doos afkomstig is. Hallo! We zijn niet van de milieupolitie, we willen gewoon goed geholpen worden. Het probleem is namelijk dat patiënten niet beter worden, en zorgverleners niet vrolijker, van de groene visioenen uit de natte droom van Rob Jetten. En dat geldt niet alleen aan de Lintveldebrink in Enschede-Zuid, nee: heel Nederland wordt er doodziek van.
Copyright Peter Bonder.
Kijk ook op www.twentesport.com.